En als uw kritische afhankelijkheden ergens anders liggen dan u denkt?
Veel ondernemingen proberen de aanvoer van hun grondstoffen te beveiligen in een context van toenemende druk op de grondstoffenontginning. Het zijn nochtans niet altijd de grondstoffen zelf die het grootste probleem vormen, maar wel de onderlinge wisselwerkingen in een ruimer ecosysteem.
Een verpakkingsproducent is evenzeer afhankelijk van de grondstoffen als de afzetmarkten. Een kledingproducent kan zijn productie niet alleen door een tekort aan katoen als grondstof zien terugvallen, maar ook door indirecte factoren: een plotse stijging van de logistieke kosten, nieuwe reglementaire beperkingen op sommige fabricageprocessen of een langdurige droogte waardoor de beschikbare waterhoeveelheden voor textielbehandeling sterk zakken. De risico’s liggen niet altijd waar men ze verwacht.
Zoals karton. Men zou verwachten dat hout de belangrijkste afhankelijkheidsfactor is, maar in werkelijkheid zijn de belangrijkste de vraag van de klanten, de water- en energietoevoer voor de productie en de verwerking van gerecycleerd materiaal die de robuustheid van de kartonproducent bepalen. De afzet van een producent van verpakkingen voor aardappelen wordt fragiel als de oogst tegenvalt … nog voor er een tekort is aan cellulose.
Een meer ecosystemische en lokalere aanpak kan helpen. In plaats van individueel de eigen grondstoffentoevoer te beveiligen, komt het neer op collectieve oplossingen met andere lokale actoren te ontwikkelen.
Van competitiviteit naar samenwerking: robuuster met een collectieve aanpak
Olivier Hamant, onderzoeksdirecteur van het nationale onderzoeksinstituut voor landbouw, voeding en milieu in Frankrijk (INRAE), wijst er ons op dat het niet de natuurlijke organismen die op korte termijn het meest efficiënt zijn die langdurig gedijen, maar vooral de organismen die zich beter kunnen aanpassen aan veranderingen omdat ze werken met een gediversifieerd netwerk.
In de kartonindustrie kan deze aanpak bestaan uit:
✅ Het poolen van middelen: het delen van infrastructuur zoals waterzuiveringsstations of warmterecuperatiesystemen om de kosten en risico’s van waterbehandeling en energie te verkleinen.
✅ Afval terugwinnen met een lokale kringloop: samenwerken met andere industrieën om productieresten en -afval te hergebruiken, bijvoorbeeld door kartonafval te integreren in bouwmaterialen of samen met klanten duurzamere verpakkingen te ontwikkelen.
✅ Lokale recycling creëren: door samen te werken met andere actoren kan een kartonfabrikant een stabielere aanvoer van gerecycled materiaal garanderen en zijn afhankelijkheid van de wereldpapiermarkt beperken.
✅ Diversificatie van afzetmarkten door lokale synergie: In plaats van afhankelijk te zijn van één sector (zoals de voedingsindustrie), kan een kartonfabrikant andere toepassingen ontwikkelen (technische verpakkingen, meubels, isolatiepanelen uit hernieuwbare grondstoffen) in samenwerking met innoverende lokale bedrijven.
Belgische bedrijven die collectief actie ondernemen
In België hebben een aantal bedrijven deze regionale samenwerkingsbenaderingen al omarmd:
- VPK Packaging Group, een specialist in gerecycleerd karton, werkt samen met een netwerk van lokale leveranciers en recyclingbedrijven voor zijn grondstoffenaanvoer.
- Rotor DC, een coöperatief bedrijf dat volledig eigendom is van zijn werknemers, organiseert een lokaal ecosysteem voor grootschalig hergebruik van afgedankte bouwonderdelen (van ijzerwaren en stoelen tot keramische tegels en deuren). De coöperatieve verhandelt ook materialen van andere leveranciers, zoals sloopaannemers en vastgoedbedrijven
- Ethiquable, een coöperatie gespecialiseerd in biologische fairtradeproducten, is actief betrokken bij coöperaties van kleine cacaoproducenten. Ze werkt bijvoorbeeld samen met de coöperatie FECCANO in Haïti om de kwaliteit van de cacao te verbeteren en een eerlijke vergoeding voor de cacaotelers te garanderen.
Krachten bundelen om verder te gaan en regio’s veerkrachtiger te maken
Bedrijven die het helemaal alleen willen doen, werken zelden aan hun toekomst. Door een ecosystemische en een lokalere aanpak te integreren, met lokale samenwerkingsverbanden te werken en infrastructuren te delen, creëren ze een economische context die beter geschikt is om schokken op te vangen en samen te innoveren.
De veerkracht van één enkel bedrijf wordt beter als er meer samenwerking is in de sector en de regio als geheel.
👉 Met wie zou je kunnen samenwerken om jezelf en jouw ecosysteem robuuster te maken?
